Hệ tiêu hóa được xem là “bộ não thứ 2” trong cơ thể con người vì tầm quan trọng và khả năng ảnh hưởng đến vô vàn các hoạt động sống trong cơ thể. Ít người biết rằng, bên cạnh nhiệm vụ giúp cơ thể hấp thu và chuyển hóa chất dinh dưỡng thành năng lượng để duy trì các hoạt động hàng ngày, hệ tiêu hóa còn có mối liên hệ mật thiết với hệ miễn dịch và não bộ của trẻ ^{[2], [3]}.

Trên thực tế, sự phát triển về mặt nhận thức và não bộ của trẻ chịu sự tác động lớn từ hệ tiêu hoá. Nhiều nghiên cứu cho thấy các giai đoạn phát triển của đường tiêu hóa và não bộ phụ thuộc lẫn nhau và diễn ra song song nhau ^[3]. Không những vậy, nghiên cứu còn cho thấy các chủng lợi khuẩn, đặc biệt là các chủng Bifidobacteria và Lactobacillus, còn mang lại lợi ích trong việc cải thiện chức năng nhận thức ^[4].

Bên cạnh đó, cũng theo nhiều báo cáo khoa học, có đến 70 – 80% tế bào miễn dịch có mặt ở đường ruột. Điều này có nghĩa là luôn có sự tương tác giữa hệ tiêu hóa và hệ thống miễn dịch ^[5]. Có thể nói, hệ tiêu hóa đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ bởi hệ tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, chức năng hệ miễn dịch và sự phát triển của não bộ ^[6].

Do đó, trong những năm đầu hệ tiêu hoá còn non nớt, việc “chăm chút” hệ tiêu hóa trẻ nhỏ sẽ đóng vai trò rất quan trọng. Bởi đây là thời điểm đường tiêu hóa của bé còn non nớt, chưa hoàn thiện nên không tránh khỏi các vấn đề như tiêu hóa không hiệu quả; kém hấp thu protein, chất béo, lactose; rối loạn vi khuẩn đường ruột… ^[7]. Đối với bé sinh mổ, việc chú ý chăm sóc hệ tiêu hóa cho bé lại càng quan trọng. Bởi nhiều nghiên cứu đã phát hiện rằng sinh mổ dường như đang làm giảm đi sự đa dạng của vi sinh vật ở trẻ sơ sinh, dẫn đến chứng rối loạn vi khuẩn đường ruột ^[8].

Nguyên nhân là bởi bé sinh mổ không được tiếp xúc với vi khuẩn có trong âm đạo của mẹ ^[8]. Vì thế trẻ sinh mổ sẽ có nguy cơ có hệ miễn dịch kém hơn. Từ đó, bé dễ ốm vặt, đặc biệt là hay gặp các vấn đề về hệ vi sinh đường ruột, có thể dẫn đến đau bụng, trào ngược, táo bón… ^[9]. Vì vậy, trong giai đoạn đầu đời của con, bạn cần hết sức chú ý đến việc chăm sóc hệ tiêu hóa của bé, đặc biệt là thông qua chế độ dinh dưỡng.

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Do đó, các tổ chức y tế trên thế giới đều khuyến cáo nên nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời. Trong sữa mẹ có chứa hàm lượng cao chất béo, carbohydrate, protein, vitamin, khoáng chất, nước,… ^[10] và mang đến những lợi ích tuyệt vời cho trẻ như:

● Bảo vệ trẻ khỏi khả năng bị hen suyễn, nhiễm trùng tai, nhiễm trùng đường hô hấp dưới cũng như một số vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, nôn mửa… nhờ các thành phần hỗ trợ hệ miễn dịch có trong sữa mẹ ^[11].

● Quá trình bú mẹ cũng góp phần gia tăng sự gắn kết giữa mẹ và bé, đồng thời giúp bé cảm thấy ấm áp, an toàn và dễ chịu hơn ^[11].

● Ngoài ra, sữa mẹ còn có thể hỗ trợ điều chỉnh rối loạn vi khuẩn do sinh mổ ở trẻ, giúp cải thiện tình trạng này để mức độ kết quả tương đương với trẻ sinh thường 1 tháng tuổi ^[8].

Nhiều thành phần trong sữa mẹ có khả năng hỗ trợ tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa như :

● Nucleotides: Hợp chất được tìm thấy với hàm lượng cao trong sữa mẹ, giúp tăng cường miễn dịch và giúp giảm tiêu chảy ở trẻ. Nucleotides cũng giúp hỗ trợ tăng sản xuất kháng thể lên đến 86% sau 6 tháng tiêm vaccine HIB.^[12]

● Bifidobacterium: Đây là chủng lợi khuẩn chiếm ưu thế ở trẻ bú mẹ nên được đánh giá là có vai trò rất quan trọng đối với hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh. Bổ sung lợi khuẩn bifidobacterium sẽ giúp trẻ cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng ^[13].

Thế nhưng, việc sinh mổ có thể khiến việc tiếp xúc giữa mẹ và bé gặp nhiều hạn chế. Đôi khi vì điều kiện sức khoẻ của mẹ hoặc bé mà việc tiếp xúc da kề da không được diễn ra ngay ^[14]. Việc cho con bú sau sinh mổ cũng gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của vết mổ, thuốc gây tê… ^[15].

Nhìn chung việc chăm sóc trẻ sinh mổ nói riêng và trẻ sơ sinh nói chung từ những ngày đầu là rất quan trọng. Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Trong trường hợp mẹ không thể cho bé bú, mẹ có thể nhờ đến sự hỗ trợ từ các nhân viên y tế để tìm được giải pháp dinh dưỡng phù hợp cho bé.

SIM-C-276-23

* Nguồn tham khảo
1. https://www.center4research.org/c-section-birth-health-risks/
2. https://my.clevelandclinic.org/health/body/7041-digestive-system
3. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnint.2020.00044/full
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7066922
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33803407/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8035494/
7. https://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2022/fo/d1fo03223b/unauth
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8733716
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6291958/
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK148970/
11. https://blogs.cdc.gov/publichealthmatters/2017/07/you-are-what-you-eatand-so-is-your-baby/
12. Pickering et al (1998)
13. https://journals.asm.org/doi/10.1128/AEM.02063-08
14. https://www.pregnancyparenting.org.au/birth/risks-caesarean-birth
15. https://www.tommys.org/pregnancy-information/giving-birth/caesarean-section/breastfeeding-after-c-section