Có rất nhiều vi sinh vật sống thường trú trong cơ thể chúng ta. Chúng có mặt ở khắp nơi như ở ngoài da, trong sữa mẹ, mũi họng, đường tiểu, âm hộ âm đạo, … Nhưng nơi có nhiều vi sinh vật sống cộng sinh với chúng ta nhất là ở đường tiêu hoá. Ít nhất đã có hơn 500 loài vi sinh vật đã được phát hiện sống thường trú trong ống tiêu hoá của con người và ước tính con số thật sự là hơn 1000 loài. Nhưng may thay, hầu hết các vi sinh vật đó là có lợi cho cơ thể, tạm gọi là lợi khuẩn. Số lượng vi sinh vật có hại chiếm rất ít và chúng bị các lợi khuẩn “chèn ép” bằng cách tranh giành chỗ bám, tranh giành thức ăn và thậm chí các lợi khuẩn còn tiết ra một số chất mang tính diệt khuẩn để khống chế các thành phần có hại. Các lợi khuẩn ngày đêm tương tác với cơ thể chúng ta và ảnh hưởng rất nhiều đến các chức năng của cơ thể: chúng hỗ trợ sự trưởng thành của hệ miễn dịch của trẻ nhỏ; chúng giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các mầm bệnh; chúng hỗ trợ tiêu hoá bằng cách tạo ra một số vitamin (K, B12, axit folic) và thậm chí chúng còn “nói chuyện” với bộ não của chúng ta thông qua cái gọi là “trục não – ruột”.

Ở trẻ nhỏ, ngay từ khi còn trong bụng mẹ, người mẹ đã truyền một ít vi sinh vật cho trẻ qua nhau thai. Khi sinh ra, nhất là sinh thường, trẻ sẽ nuốt những vi sinh vật mà người mẹ đã chuẩn bị sẵn trên đường đi của bé ra ngoài cơ thể mẹ, hình thành nên những cư dân đầu tiên định cư tại ruột bé. Sau đó, hệ vi sinh đường ruột của bé sẽ được quyết định bởi chế độ ăn (có được bú mẹ như khuyến cáo hay không, chế độ ăn có những thức ăn thức uống lên men không) và lối sống (có thường xuyên phải sử dụng kháng sinh không, có được chơi đùa cùng bạn bè, vật nuôi hay không).

Trước kia, người ta nghĩ rằng vi sinh vật như vi khuẩn hay virus là chỉ có hại bởi vì rất nhiều dịch bệnh do vi khuẩn, virus gây ra và đã giết chết rất nhiều mạng người. Giáo sư Elie Metchnikoff là người đầu tiên đưa ra khái niệm có những vi khuẩn không gây hại, thậm chí còn có thể cung cấp chúng thêm vào cơ thể thông qua chế độ ăn uống. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học, người ta đã chứng minh lý thuyết của GS. Metchnikoff là đúng và rất nhiều lợi khuẩn đã được tìm ra, được nghiên cứu và sử dụng hàng ngày cho con người, được gọi là probiotic. Probiotic đã xâm nhập sâu rộng đến đời sống con người tới mức nhiều khi chúng ta sử dụng chúng hàng ngày mà không hay, ví dụ như ăn một hủ yaourt hay uống một chai sữa chua chẳng hạn. Ở những trẻ nhỏ vì lý do nào đó không được nuôi bằng sữa mẹ có chứa lợi khuẩn thì cũng được bù trừ phần nào thông qua việc sử dụng các loại sữa công thức được bổ sung probiotic. Probiotic còn được cộng đồng gọi bằng cái tên đời thường là “men vi sinh”. Việc uống men vi sinh ngày nay thường được các Bác sĩ chỉ định trong các trường hợp bị tiêu chảy cấp tính, phòng ngừa tiêu chảy do kháng sinh, phòng ngừa tiêu chảy do Clostridioides difficile, dùng kèm trong điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori để làm giảm các tác dụng phụ của kháng sinh, phòng ngừa viêm ruột hoại tử ở trẻ sinh non, viêm đại tràng mạn tính và kém dung nạp đường lactose.

Có nhiều loại probiotic khác nhau được nghiên cứu và sử dụng, mỗi loại có những thế mạnh riêng, “không ai giống ai”. Nhìn chung, probiotic khi được sử dụng sẽ giúp cơ thể những điều sau:

- Tăng tạo kháng thể IgA (được xem như những “người lính biên phòng” luôn có mặt tuần tra trong đường tiêu hoá).

- Cạnh tranh với tác nhân gây bệnh.

- Tiết ra các chất mang tính diệt khuẩn.

- Dung nạp với thức ăn, giảm dị ứng.

- Tăng tạo chất nhày bao phủ niêm mạc đường ruột.

- Tăng cường hàng rào ruột, ngăn ngừa nhiều bệnh lý khác như viêm ruột mạn tính.

Với sự tiến bộ của y học, đặc biệt là sự hiểu biết về hệ vi sinh đường ruột đã mở ra một hướng mới trong việc chăm sóc sức khoẻ của cộng đồng thông qua một lối sống hợp lý và việc sử dụng probiotic. Ngày nay, với sự đa dạng của probiotic, cộng đồng đã làm quen và sử dụng probiotic ngày càng nhiều, giúp cho việc chăm sóc sức khoẻ ngày càng phong phú và hiệu quả hơn.

SIM-C-443-21

--------------------

Tài liệu tham khảo
https://www.worldgastroenterology.org/UserFiles/file/guidelines/probiotics-and-prebiotics-english-2017.pdf.