โรคไต คือ ภาวะเสื่อมถอยของกล้ามเนื้อบริเวณไต หรือที่เรียกกันว่า ไตเสื่อม ไตวาย จากรายงานของสมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย พบว่ามีผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังร้อยละ 17.6 ของประชากร หรือปัจจุบันมีจำนวน 8 ล้านคน¹ และมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากพฤติกรรมการกินที่เปลี่ยนไป เช่น การกินอาหารฟาสต์ฟู้ด ขนมขบเคี้ยว และอาหารแช่แข็ง  

โรคไตแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ 

1. โรคไตวายเฉียบพลัน (Acute kidney injury, AKI) 

2. ภาวะที่ไตไม่สามารถทำงานได้ตามปกติในช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึ่งโดยคำว่า “เฉียบพลัน” นอกจากบอกถึงช่วงเวลาระยะสั้น ๆ ที่เกิดขึ้นแล้ว ยังหมายถึงความเป็นไปได้ที่ไตจะกลับสู่ภาวะปกติได้ หากผู้ป่วยได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม 

3. โรคไตเรื้อรัง (Chronic kidney disease, CKD) 

    

โรคไตเรื้อรัง มีสาเหตุมาจากการทำงานของไตเสื่อมถอยอย่างช้า ๆ และต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน โดยเป็นภาวะถาวรและไม่สามารถรักษาให้กลับมาเป็นตามเดิมได้ และเมื่อไตถูกทำลายอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ตามมาได้ 

       โรคที่มักนำไปสู่ภาวะไตเรื้อรัง ได้แก่ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง รวมไปถึงการติดเชื้อ และไตอักเสบชนิดต่าง ๆ ยิ่งไปกว่านั้น โรคไตเรื้อรังยังอาจนำไปสู่การเกิดโรคหัวใจ และโรคหลอดเลือดแข็งตามอวัยวะต่าง ๆ ได้อีกด้วย   

โรคไตเรื้อรังมีกี่ระยะ? 

ในการวินิจฉัยระยะของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง แพทย์จะอ้างอิงจากค่า ค่าการทำงานของไตหรือค่าอัตราการกรองของเสียของไต (estimated glomerular filtration  rate: eGFR) โดยโรคไตเรื้อรังสามารถแบ่งเป็น 5 ระยะ² ดังนี้ 

จะเห็นได้ว่า ค่าการทำงานของไตจะลดลงเรื่อย ๆ ตามระยะของโรค และหากผู้ป่วยเข้าสู่โรคไตระยะสุดท้ายที่ 5 หรือระยะไตวาย ผู้ป่วยต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต (Renal Replacement Therapy) ไม่ว่าจะเป็น การฟอกเลือด การล้างไตผ่านช่องท้อง รวมถึงการเปลี่ยนถ่ายไต² เพื่อช่วยในการกรองของเสีย และชะลอความรุนแรงของโรค 

 อาการโรคไตอะไรบ้าง ที่เป็นสัญญาณเตือนโรคที่สำคัญ 

เมื่อร่างกายเกิดภาวะไตเสื่อม ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะยังสามารถดำรงชีวิตได้ตามปกติ จึงมักไม่ได้สังเกตสัญญาณโรคไตที่กำลังเกิดขึ้น โดยอาการโรคไตที่สามารถสังเกตเองได้² มีดังนี้ 

1. อาการตัวบวม โดยเฉพาะบริเวณช่วงขาไปจนถึงฝ่าเท้า และบริเวณเปลือกตา 

2. ปัสสาวะผิดปกติ เช่น ปัสสาวะขุ่น ปัสสาวะเป็นฟองเมื่อกดชักโครก ปัสสาวะเป็นเลือด ปัสสาวะน้อยหรือบ่อยผิดปกติ ปัสสาวะเล็ด แสบขัดเมื่อปัสสาวะ  

3. อาการอ่อนเพลีย นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ตัวซีด ผิวหนังแห้ง และอาจมีภาวะความดันโลหิตสูงร่วมด้วย 

การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง 

การรักษาผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังนั้นจำเป็นต้องได้รับการรักษาที่เหมาะสมตั้งแต่ระยะเริ่มต้นของโรค เพราะนอกจากจะช่วยชะลอระยะเวลาที่ผู้ป่วยจะเข้ารับการบำบัดทดแทนไตแล้ว ยังช่วยลดอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยอีกด้วย แต่หากการดำเนินของโรคเข้าสู่ในระยะสุดท้ายที่ 5 ต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต 

ในปัจจุบัน มีวิธีการรักษาโรคไตเรื้อรังทั้งหมด 3 แบบ ได้แก่ การฟอกเลือด การล้างไตทางช่องท้อง และการปลูกถ่ายไต เพื่อช่วยทำหน้าที่ทดแทนไตที่เสื่อมสภาพไปแล้วของผู้ป่วย ² 

เอกสารอ้างอิง: 

1. Panjawara Boonsrangsom เผยสถิติคนไทยติดเค็ม ป่วยโรคไตเรื้อรังกว่า 8 ล้านคน โพสต์วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2563 ค้นเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2564 

2. https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/461 ต้นเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2564