ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักก่อนว่าอาหารทางการแพทย์คืออะไร อาหารทางการแพทย์ คือ อาหารเสริมที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางสารอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ และสารอาหารอื่น ๆ ที่จำเป็นต่อผู้ป่วย ซึ่งปัจจุบัน มีอาหารทางการแพทย์หลายสูตรให้เลือกมากมายในท้องตลาด ทั้งสูตรทั่วไป (Standard formula) และสูตรสำหรับผู้ป่วยเฉพาะโรค (Disease specific formula) เช่น สูตรสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน สูตรสำหรับผู้ป่วยโรคไตในระยะล้างไต และสูตรสำหรับผู้ป่วยโรคมะเร็ง

สำหรับผู้ป่วยโรคไตที่มีข้อจำกัดมากในการรับประทานอาหาร อาหารทางการแพทย์สูตรสำหรับผู้ป่วยล้างไตนับว่าเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ป่วย เพราะถูกออกแบบมาให้เหมาะสมกับหลักโภชนาการ ดังนี้      

• มีโปรตีนสูง เพื่อทดแทนปริมาณโปรตีนที่สูญหายไปขณะล้างไต

• ให้พลังงานสูง เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับพลังงานเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ที่มักต้องการปริมาณพลังงานที่สูงกว่าคนทั่วไป

• จำกัดปริมาณเกลือแร่ เช่น โซเดียม โพแทสเซียม และฟอสฟอรัส ในปริมาณที่เหมาะสม

• จำกัดปริมาณน้ำให้เหมาะสมกับผู้ป่วยล้างไต

• มีส่วนผสมของไขมันดี เช่น ไขมันไม่อิ่มตัว และ โอเมก้า 3

• คาร์โบโฮเดรตมีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เหมาะสำหรับผู้ป่วยล้างไตที่มีโรคเบาหวานร่วม

นอกจากนี้อาหารทางการแพทย์สูตรสำหรับผู้ป่วยล้างไต ยังมีผลงานวิจัยยังสนับสนุนว่าสามารถช่วยให้ผู้ป่วยได้รับโปรตีนและพลังงานสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ผู้ป่วยมีภาวะโภชนาการที่ดีขึ้น โดยเฉพาะระดับของโปรตีนอัลบูมิน ซึ่งเป็นหนึ่งในตัวชี้วัดภาวะโภชนาการของผู้ป่วย มีระดับที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญรวมถึงมีส่วนช่วยลดความเสี่ยงต่อ การเสียชีวิตของผู้ป่วยได้^1-2

ทำไมการรับประทานโปรตีนจากไข่ขาว หรือ โปรตีนเวย์อย่างเดียว ไม่สามารถแก้ไขภาวะขาดสารอาหารได้

ผู้ป่วยล้างไตส่วนใหญ่มีอาการเบื่ออาหาร รับประทานอาหารมื้อหลักได้น้อยจากภาวะโรค ร่วมกับมีการสูญเสียสารอาหารสำคัญต่างๆไปในขณะรับการล้างไต ดังนั้นการเสริมแค่โปรตีนเพียงอย่างเดียว อาจจะไม่สามารถแก้ไขภาวะขาดสารอาหารได้ ข้อแนะนำทางการแพทย์จึงแนะนำให้เสริมทั้งโปรตีนและพลังงานควบคู่กัน เพื่อให้โปรตีนที่รับประทานเสริมเข้าไปถูกนำไปใช้ประโยชน์ได้เต็มที่ ส่งผลให้แก้ไขภาวะขาดสารอาหารได้ ³

ดังนั้น ผู้ป่วยล้างไตที่รับประทานอาหารได้น้อย เบื่ออาหาร การได้รับอาหารที่ให้ทั้งโปรตีนและพลังงานสูง รวมทั้งมีสารอาหารครบถ้วนจะดีกว่าสำหรับการดูแลร่างกาย เมื่อเทียบกับการเสริมเฉพาะโปรตีนเพียงอย่างเดียว ดังนั้น อาหารทางการแพทย์สูตรสำหรับผู้ป่วยล้างไตโดยเฉพาะ นับว่าเป็นทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยล้างไตที่เบื่ออาหาร ทานข้าวได้น้อย มากกว่าการเสริมโปรตีนด้วยไข่ขาวหรือโปรตีนเวย์

เอกสารอ้างอิง:

1. Caglar K, et al. Kidney Int. 2002;62(3):1054-9.

2. Lacson E Jr, et al. Am J Kidney Dis. 2012;60(4):591-600.

3. Sahathevan S et al. Clin Nutr ESPEN. 2018;25:68-77.