ไตวายเฉียบพลัน¹ คือภาวะที่ไตสูญเสียการทำงานในช่วงระยะเวลาสั้นๆ เป็นชั่วโมง เป็นวันหรือสัปดาห์  ทำให้เกิดการคั่งของของเสียและการควบคุมสมดุลกรดด่าง ปริมาณน้ำและเกลือแร่ผิดปกติฉับพลัน แสดงออกทางร่างกายอย่างรุนแรง ต้องได้รับการรักษาต้นเหตุอย่างทันท่วงที ซึ่งจะช่วยให้ไตกลับสู่ภาวะปกติได้

อาการของไตวายเฉียบพลัน¹ ส่วนใหญ่รู้สึกกระหายน้ำ ปัสสาวะน้อยกว่าปกติ 3 เท่า อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียนจากการที่มีของเสียสะสมในร่างกาย หายใจลำบาก บวม จากการคั่งของน้ำในร่างกายที่ไม่สามารถขับออกได้

สาเหตุที่ทำให้เกิดไตวายเฉียบพลัน^1-2 เช่น 

• ขาดสารน้ำอย่างรุนแรง² เช่น ท้องเสียรุนแรง ฮีทสโตรก มีเลือดออกในกระเพาะอาหารรุนแรง หากสารน้ำลดลงๆ แล้วไม่รีบรักษาจะทำให้ความดันตก เลือดจึงไปเลี้ยงไตได้น้อย ทำให้เนื้อไตตายและเกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน
• ความผิดปกติของการไหลเวียนโลหิต¹ เช่น มีความดันโลหิตต่ำจนช็อก การเสียเลือดมากจากเหตุต่างๆ กระทั่งภาวะหัวใจวาย
• ติดเชื้อ² เช่น ไข้เลือดออก ติดเชื้อในกระแสเลือด หรือติดเชื้อต่างๆ ในร่างกาย หากรุนแรงอาจทำให้ช็อกและไตวายได้
• แพ้ยา กินยาบางตัวที่มีผลกับไตโดยตรง หรือได้รับสารพิษ² ได้แก่ ยาคลายเส้น  สมุนไพร ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs ยาปฏิชีวนะบางชนิดที่มีฤทธิ์ทำให้ไตอักเสบและตามมาด้วยไตวายเฉียบพลัน 
• ทางเดินปัสสาวะอุดกั้น² เช่น เป็นนิ่วในทางเดินปัสสาวะ ภาวะต่อมลูกหมากโตในผู้ชายจนเบียดทางเดินปัสสาวะทำให้ปัสสาวะไม่ออก ก็มีโอกาสไตวายเฉียบพลันได้
• ภาวะไตอักเสบ¹ ที่อาจเกิดจากโรคโกลเมอรูลัสที่มีการกระจุกของหลอดเลือดฝอยซึ่งเป็นทางผ่านของเลือดที่เข้ามาในไต หรือเกิดจากการติดเชื้อที่อาจเกิดที่ไตเองหรือบริเวณอื่นของร่างกาย

ไตวายเฉียบพลันรักษาได้¹

• รักษาต้นเหตุที่ทำให้ไตวาย¹ เช่น หยุดยาที่แพ้ เพื่อให้ไตสามารถกลับมาทำงานตามปกติได้โดยเร็ว และป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
• รักษาแบบประคับประคองและรักษาโรคแทรกซ้อน¹ เช่น ควบคุมปริมาณน้ำเข้า-ออกของร่างกาย แก้ไขสมดุลกรด-ด่าง เกลือแร่ที่ผิดปกติ เป็นต้น
• ให้สารอาหาร¹ พลังงานและปริมาณโปรตีนที่เหมาะสม เพื่อไม่ให้ไตทำงานหนักจนเกินไป
• ฟอกหรือล้างไต¹ ตามข้อบ่งชี้ เช่น มีโพแทสเซียมในเลือดสูง

หากหาสาเหตุและแก้ปัญหาได้ตรงจุด ไตวายเฉียบพลันก็หายขาดได้ สามารถรักษาไตให้กลับคืนสู่ภาวะปกติได้ในเวลาไม่กี่วัน ในทางตรงกันข้ามหากรักษาล่าช้าอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายต่อชีวิต หรือนำไปสู่ภาวะไตวายเรื้อรังได้

ภาวะแทรกซ้อนจากไตวายเฉียบพลัน²

• น้ำท่วมปอด³ จากน้ำหรือของเหลวส่วนเกินที่คั่งในร่างกายล้นเข้าไปในช่องเยื่อหุ้มปอด ทำให้หายใจลำบาก ซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิต

• เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ³ เมื่อร่างกายไม่สามารถขับของเสียออกได้ ของเสียจะคั่งอยู่ในกระแสเลือด และมีโอกาสเข้าสู่หัวใจ จนทำให้เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบจนรู้สึกเจ็บหน้าอก

• กล้ามเนื้ออ่อนแรง³ ภาวะไตวายจะทำลายสมดุลของสารต่างๆ ในร่างกาย โดยเฉพาะโพแทสเซียม ซึ่งหากสะสมในเลือดมากเกินไป จะกระทบการทำงานของกล้ามเนื้อทุกส่วน โดยเฉพาะกล้ามเนื้อหัวใจ ทำให้หัวใจหยุดเต้นได้

• ไตถูกทำลายอย่างถาวร³ ในภาวะไตวายเฉียบพลัน เนื้อไตอาจยังไม่ถูกทำลาย แต่ถ้าได้รับการรักษาที่ล่าช้าก็จะทำให้เนื้อไตเสียหายอย่างถาวรและกลายเป็นไตวายเรื้อรังได้

ดังนั้นหากมีอาการผิดปกติใดๆ ที่เข้าข่ายไตวายเฉียบพลัน อย่าทิ้งเวลาหรือนึกว่าจะหายเองได้ แต่ต้องรีบพบแพทย์อย่างเร่งด่วนเพื่อปกป้องชีวิตและไตให้ปลอดภัยโดยเร็วที่สุด

เอกสารอ้างอิง:

1. คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล[อินเทอร์เน็ต].พญ.ทัศน์พรรณ ศรีทองกุล.ไตวายเฉียบพลัน;c2567 [สืบค้น 1 ธ.ค.2566].เข้าถึงได้ที่: 1322_1.pdf (mahidol.ac.th).

1. โรงพยาบาลไทยนครินทร์[อินเทอร์เน็ต].ความแตกต่างระหว่างโรคไตวายเรื้อรังและโรคไตวายเฉียบพลัน;c2567 [สืบค้น 1 ธ.ค.2566].เข้าถึงได้ที่: ความแตกต่างระหว่างโรคไตวายเรื้อรังและโรคไตวายเฉียบพลัน - โรงพยาบาลไทยนครินทร์ (thainakarin.co.th)

1. Pobpad[อินเทอร์เน็ต].ไตวาย Kidney Failure, Renal Failure;c2565[สืบค้น 1 ธ.ค.2566].เข้าถึงได้ที่: ไตวาย (Kidney Failure, Renal Failure) - อาการ, สาเหตุ, การรักษา - Pobpad.

TH.2023.44567.NEP.1 (v1.0) ©2024Abbott