Tổng quan về liệu pháp kết hợp thuốc trong điều trị đái tháo đường tuýp 2

Liệu pháp kết hợp thuốc là chế độ điều trị có hai hoặc nhiều hơn các loại thuốc nhắm vào nhiều loại rối loạn sức khỏe, ví dụ như là đái tháo đường tuýp 2. Cùng với thay đổi lối sống, các loại thuốc uống giúp kiểm soát đường huyết, mà trong đó metformin thường là lựa chọn đầu tiên, sẽ giúp cải thiện đáp ứng của cơ thể với insulin, từ đó giúp giảm đường huyết [2]. Mặc dù vậy, chỉ một loại thuốc đôi khi không đủ để giữ mức đường huyết trong giới hạn mục tiêu. Đó là lý do đôi lúc bạn cần được sử dụng liệu pháp kết hợp thuốc để kiểm soát đái tháo đường.

Bạn có thể sẽ được chỉ định sử dụng liệu pháp kết hợp trong trường hợp đường huyết vẫn tăng cao dù đã đang điều trị với metformin hoặc với một loại thuốc khác. Những người mắc đái tháo đường tuýp 2 có nguy cơ cao bị các biến chứng liên quan đến đái tháo đường thì cần được điều trị với liệu pháp kết hợp thuốc dù đường huyết của họ vẫn trong mức mục tiêu. Những người này bao gồm:

● Có nguy cơ cao hoặc đang mắc bệnh mạch vành.

● Bệnh thận mạn.

● Suy tim.

Các liệu pháp kết hợp thuốc trong điều trị đái tháo đường

Liệu pháp kết hợp thuốc thường sử dụng metformin với một hay nhiều hơn các loại thuốc sau:

1. Các thuốc nhóm GLP-1 RA hoặc ức chế DPP-4

Nhóm thuốc này hoạt động thông qua hệ thống hormone incretin, từ đó tác động lên quá trình tiết insulin và giúp kiểm soát đường huyết. Lợi điểm của các thuốc trong nhóm này là [2]:

● Giảm cảm giác thèm ăn.

● Tạo cảm giác no.

● Hỗ trợ sản xuất insulin hiệu quả.

● Giảm lượng glucose mà gan sản xuất ra.

2. Các thuốc nhóm ức chế SGLT2

Bằng cách khóa các protein SGLT, nhóm thuốc ức chế SGLT2 (như dapagliflozin, empagliflozin,…) ngăn chặn thận tái hấp thu đường vào máu. Thay vào đó, đường sẽ được thải qua nước tiểu. Việc này giúp giảm đường huyết. Các thuốc này có hiệu quả không chỉ trong việc giúp kiểm soát đường huyết, mà còn có ý nghĩa giảm các biến cố tim mạch trong tình huống khi người có bệnh nền tim mạch kèm theo. Một trong những lợi ích nữa của nhóm thuốc này là giúp giảm cân [2].

3. Các loại thuốc khác

Liệu pháp kết hợp thuốc có thể bao gồm các thuốc khác như sau [2]:

● Thiazolidinediones (TZDs): những thuốc này tăng nhạy cảm với insulin, và cũng giảm lượng đường mà gan phóng thích vào máu.

● Sulfonylureas (SUs): nhóm thuốc này giúp tụy sản xuất và phóng thích insulin.

● Insulin nền: hỗ trợ insulin nội sinh của cơ thể trong việc kiểm soát đường huyết.

Những lưu ý khi kết hợp thuốc và sự tuân thủ điều trị của người mắc đái tháo đường

1. Lợi ích của liệu pháp kết hợp thuốc

Kết hợp thuốc trong điều trị đái tháo đường tuýp 2 giúp giảm đường huyết và giữ được mức đường huyết trong mục tiêu theo dõi. Điều này sẽ giúp giảm tỉ lệ mắc các biến chứng liên quan đến đái tháo đường [1].

Các thuốc nhóm GLP-1 RA có thể giúp [2]:

● Hỗ trợ giảm cân.

● Giảm huyết áp.

● Ngăn ngừa bệnh mạch vành.

● Ngăn bệnh mạch vành tiến triển tệ hơn, với những người đã mắc.

Các thuốc nhóm SGLT2i có thể giúp [2]:

● Tạo thuận lợi cho việc giảm cân.

● Giảm huyết áp.

● Ngăn ngừa các tổn thương thận từ đái tháo đường.

● Ngăn bệnh suy tim tiến triển nặng hơn.

ADA báo cáo rằng các thuốc nhóm GLP-1 RA hoặc SGLT2i cũng có thể giảm nguy cơ tử vong từ các nguyên nhân tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim và đột quỵ [1].

2. Nguy cơ của liệu pháp kết hợp thuốc

Một vài loại thuốc có thể có các vấn đề cần lưu ý khi sử dụng với những tình huống cụ thể. Ví dụ, người mắc ung thư tuyến giáp không nên dùng thuốc nhóm GLP-1 RA hoặc DDP-4i (như là sitagliptin, saxagliptin, linagliptin, …) [2]. Ngoài ra, những người có suy tim hoặc bệnh gan thì không nên dùng thuốc nhóm TZD (như là pioglitazone, rosiglitazone, …) [2].

Mỗi loại thuốc điều trị đái tháo đường tuýp 2 đều mang nguy cơ tác dụng phụ của riêng chúng. Các tác dụng phụ thường gặp gồm [2]:

● Hạ đường huyết: bất kỳ loại thuốc hạ đường nào đều có thể gây ra tác dụng phụ này. Hơn nữa, bạn cũng cần lưu ý insulin và các thuốc nhóm SU (như là glimepiride, gliclazide, …) có nguy cơ gây hạ đường huyết cao hơn các loại thuốc khác.

● Tăng cân: các nhóm thuốc TZD, SU và insulin đều có thể gây tăng cân.

Một vấn đề khác cũng gây khó khăn khi sử dụng liệu pháp kết hợp, đó là khó điều chỉnh liều thuốc, do các viên thuốc kết hợp đã được thiết kế với liều cố định. Tuy nhiên, nếu sau thời gian theo dõi, chuyên gia y tế và bạn đã xác định được liều thuốc phù hợp thì việc dùng viên thuốc phối hợp sẽ lại giúp bạn dễ tuân thủ điều trị hơn.

Việc phối hợp các nhóm thuốc trong điều trị đái tháo đường tuýp 2 là biện pháp cần thiết để kiểm soát đường huyết tốt hơn, cũng như giúp người bệnh không phải dùng thuốc liều quá cao để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Người mắc đái tháo đường nên luôn luôn tìm kiếm và lắng nghe tư vấn với chuyên viên y tế về lợi ích và nguy cơ của các loại thuốc điều trị đái tháo đường trước khi sử dụng.

*Đây là các thông tin tổng quan. Người đọc và người áp dụng cần tự đánh giá và điều chỉnh phù hợp. Luôn tham vấn và tuân thủ các hướng dẫn của chuyên gia y tế để có chế độ tập luyện và ăn uống phù hợp với sức khỏe và tình trạng bệnh lý.

Nguồn tham khảo:
1. American Diabetes Association; Standards of Medical Care in Diabetes—2022 Abridged for Primary Care Providers. Clin Diabetes 1 January 2022; 40 (1): 10–38. Site: https://diabetesjournals.org/clinical/article/40/1/10/139035/Standards-of-Medical-Care-in-Diabetes-2022
2. Medical News Today. How it works: Combination therapy for type 2 diabetes. Site: https://www.medicalnewstoday.com/articles/combination-therapy-type-2-diabetes
3. Steven B. Leichter, Stephanie Thomas; Combination Medications in Diabetes Care: An Opportunity That Merits More Attention. Clin Diabetes 1 October 2003; 21 (4): 175–178. https://doi.org/10.2337/diaclin.21.4.175.
Site: https://diabetesjournals.org/clinical/article/21/4/175/1588/Combination-Medications-in-Diabetes-Care-An

GLU-C-305-22